Technologie 5G i FTTH (Fiber to the Home) to aktualnie jedne z najważniejszych trendów w dziedzinie telekomunikacji, które mają ogromny wpływ na jakość i dostępność usług internetowych na całym świecie.

FTTH to szeroko już znana w Polsce technologia, która polega na doprowadzeniu światłowodu bezpośrednio do domu użytkownika, co zapewnia najwyższą jakość i niezawodność połączenia internetowego. W przypadku 5G szczególne zainteresowanie na przyszłość budzi wariant o nazwie FWA (ang. Fixed Wireless Access). To technologia, która umożliwia dostarczanie szerokopasmowego internetu do gospodarstw domowych i firm za pomocą sieci komórkowej 5G, bez konieczności instalowania kabli lub światłowodów w mieszkaniu klienta. 5G FWA jest uważane za konkurencyjną alternatywę dla tradycyjnych usług stacjonarnych, zwłaszcza w miejscach o ograniczonym dostępie do infrastruktury przewodowej, takich jak obszary wiejskie, podmiejskie lub trudno dostępne.

W Polsce FTTH rozwija się dynamicznie już od wielu lat. Między 2016 a 2022 udział łączy światłowodowych w rynku detalicznym wzrósł z 8,2% (2016) do 40,9% (2022).

To bardzo dobry wynik w porównaniu z takimi rynkami jak Niemcy (9,2%), ale nadal mamy sporo do nadrobienia w porównaniu do liderów, takich jak Hiszpania (83,1%) czy Szwecja (81,2%).

Polskie doświadczenia z rozwojem FTTH zarówno pod względem inwestycyjnym, jak i ofertowym są dość zbliżone do innych krajów europejskich. Skala i tempo inwestycji zależą w pierwszym rzędzie od zaangażowania tzw. operatorów zasiedziałych.

Przy dużym (np. w Hiszpanii czy właśnie w Polsce), tempo podłączania nowych gospodarstw domowych do FTTH jest szybkie. Przy niskim (np. w Niemczech, które nadal w dużej mierze wykorzystują technologię VDSL) jest istotnie wolniejsze od krajów-liderów.

Duże znaczenie ma również zaangażowanie funduszy publicznych, zwłaszcza europejskich. W wielu krajach, szczególnie rozległych terytorialnie, jak Hiszpania, Polska albo Francja, fundusze publiczne mają decydujący wpływ na rozbudowę sieci FTTH.

Jednak warto zwrócić uwagę, że w krajach mniejszych (np. Litwa lub Rumunia), większe znaczenie mają niskie koszty inwestycji, dzięki czemu rynki te szybko osiągają prawie 100% pokrycie światłowodem.

W niektórych krajach (Włochy, Polska, Wielka Brytania czy Szwajcaria) ważnymi graczami na rynku FTTH są dedykowani operatorzy hurtowi, często korzystający ze wsparcia funduszy inwestycyjnych. Ciekawym przykładem jest działający we Włoszech Open Fiber, który należy do funduszu Macquarie (w Polsce jest właścicielem operatora Fiberhost) oraz jednego z dużych banków włoskich. Operator planuje podłączyć 19,5 mln gospodarstw domowych do FTTH. Inny koncept biznesowy preferuje szwajcarski Swiss Fiber Net będący inicjatywą lokalnych operatorów energetycznych. FTTH doprowadzony do około 0,5 mln gospodarstw jest sposobem na większą synergię i dywersyfikację głównej działalności.

Na większości europejskich rynków operatorzy detaliczni starają się zaoferować oferty konwergentne o zbliżonej konstrukcji, łączące FTTH z TV oraz usługami telefonii komórkowej. Wielu operatorów aktywnie promuje bardzo wysokie prędkości usług FTTH, aby podkreślić przewagi światłowodu nad innymi technologiami (DOCSiS, ale też 5G FWA). Telia na Litwie czy Digi w Rumuni zachęcają prędkością 1 Gb/s, a Free we Francji symetryczną ofertą 8 Gb/s.

Nowym elementem na europejskim rynku jest pojawienie się 5G, a w szczególności wspomnianego wcześniej 5G FWA. Usługi FWA mogą być dużym zagrożeniem dla starszych technologii jak np. xDSL ale też, w niektórych przypadkach, mogą być uzupełnieniem FTTH.

Charakter współistnienia technologii 5G FWA i FTTH zależeć będzie od wielu czynników technicznych, rynkowych oraz regulacyjnych. Duże znaczenie dla 5G FWA będzie miała – paradoksalnie – dostępność infrastruktury światłowodowej w warstwie dosyłowej. Uzyskanie przepływności rzędu 200-300 Mb/s będzie możliwe tylko na niewielkich odległościach od stacji bazowej oraz pod warunkiem jej podłączenia do światłowodu.

„Prawdziwe” 5G FWA wymaga również dostępu do odpowiedniego pasma częstotliwości, zwłaszcza w zakresie mmWave (obecnie niedostępne w Polsce, niedawno przydzielone pasmo C-band nie zapewni potrzebnych parametrów pojemnościowych). Zapewnia ono wysoką prędkość i pojemność, ale ma ograniczony zasięg i jest podatne na zakłócenia. Ponadto 5G FWA wymaga zaawansowanych urządzeń końcowych dla klientów (CPE), które muszą być kompatybilne z różnymi pasmami i standardami, a także zapewniać stabilne i niezawodne połączenie z siecią.

W polskiej praktyce 5G FWA, nawet w oparciu o C-band, może być ciekawą propozycją dla klientów starszych usług stacjonarnych typu ADSL i zapewnić im pomostowe rozwiązanie do czasu rozdysponowania częstotliwości w zakresie fal milimetrowych albo wybudowania sieci FTTH.

W Europie istnieją różne strategie oferowania 5G FWA. Część operatorów traktuje je jako element swoich istniejących stacjonarnych planów taryfowych, bez dodatkowych opłat lub z niewielką dopłatą. Inni wprowadzają specjalne plany dedykowane dla 5G FWA, z wyższymi cenami i większymi pakietami danych. Niektórzy operatorzy oferują również usługi dodatkowe, takie jak dostęp do treści wideo w wysokiej rozdzielczości, usługi chmurowe, gry online czy usługi bezpieczeństwa.

Od strony komunikacyjnej i pozycjonowania na rynku operatorzy starają się upodobniać ofertę FWA do typowej oferty stacjonarnej. W Niemczech DT oferuje FWA jako część swojego pakietu konwergentnego z deklarowaną prędkością do 100 Mb/s i nielimitowanym pakietem danych. Vodafone kusi prędkością do 500 Mb/s, ale z ograniczonym do 250 GB pakietem danych. We francuskim Iliadzie FWA to element pakietu z nielimitowanym pakietem danych i prędkością do 700 Mb/s. Analogiczne oferty występują na rynku brytyjskim, gdzie EE oferuje usługę o prędkości do 300 Mb/s także jako część pakietu.

W krótko i średnio terminowej perspektywie FTTH i 5G (zwłaszcza FWA), będą w Polsce i Europie technologiami uzupełniającymi się. Ich wzajemna pozycja będzie zależeć w dużej mierze od tempa rozwoju sieci FTTH oraz od geograficznej specyfiki danego kraju.

Na rynkach, takich jak Polska czy Niemcy, można spodziewać się względnego rozwoju FWA – nawet bez milimetrowego pasma – wszędzie tam, gdzie nadal oferowane są usługi ADSL i brak jest bliskiej perspektywy inwestycji w nowe sieci FTTH. W dłuższej perspektywie technologia FWA może stanowić uzupełnienie FTTH jako rozwiązania tzw. ostatniej mili, czyli zapewnić przyłącze do sieci w obszarach podmiejskich ze średniej gęstości zabudową (np. osiedla domów jednorodzinnych). Pozwoli to na zmniejszenie kosztów inwestycji w FTTH na pełnej długości między OLT a lokalem klienta, a jednocześnie zagwarantuje znaczne przepływności.

Wraz z rozbudową i inwestycjami w gęstość masztów 5G, należy spodziewać się coraz większej popularności ofert FWA, jako zbliżonych cenowo kopii pakietów konwergentnych FTTH. Mają oferować podobne do oferty stacjonarnej „doświadczenie klienta”. Nawet jeśli nie takie jak FTTH, to lepsze niż ADSL i LTE.

Autor: Paweł Gembicki, Dyrektor Strategii Korporacyjnej Orange

Zobacz także

• Raport o rynku operatorskim w Polsce 2024 – Przyszłość sieci telekomunikacyjnych
• Światłowód + 5G = Konwergentna sieć przyszłości